Νευρική Ανορεξία. Αίτια, Συμπτώματα και Αντιμετώπιση.

Η Νευρική Ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστα χαμηλό σωματικό βάρος, έντονο φόβο του ασθενούς ότι θα παχύνει και μια διαστρεβλωμένη αντίληψη για το κατάλληλο σωματικό βάρος.

Οι άνθρωποι με νευρική ανορεξία δίνουν μεγάλη αξία στον έλεγχο του βάρους και στην σιλουέτα τους, ενώ χρησιμοποιούν ακραίες μεθόδους για να το πετύχουν αυτό, οι οποίες παρεμβαίνουν σημαντικά με τις υπόλοιπες δραστηριότητες στην ζωή τους.

Για να αποφύγουν την παραμικρή αύξηση βάρους ή για να συνεχίσουν να χάνουν βάρος, οι άνθρωποι με ανορεξία συνήθως περιορίζουν σοβαρά την ποσότητα των τροφών που καταναλώνουν. Μπορούν να “ελέγχουν” την πρόσληψη θερμίδων κάνοντας εμετό μετά το φαγητό ή με την κατάχρηση καθαρτικών, διατροφικών συμπληρωμάτων, διουρητικών, ή ακόμα και κλυσμάτων. Μπορούν επίσης να προσπαθούν να χάσουν βάρος με την υπερβολική άσκηση.

Η νευρική ανορεξία κατέχει τις πρώτες θέσεις θνησιμότητας από όλες τις ψυχικές διαταραχές (έως και 18% θνησιμότητα μακροπρόθεσμα). Παρόλο που οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να εμφανισθούν σε οποιαδήποτε ηλικία, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος σε παιδιά 13 – 17 ετών.

Βάση των επιδημιολογικών στοιχείων του 2006, βρέθηκε ότι το 1,2 – 2,2% του γυναικείου πληθυσμού, κάποια στιγμή της ζωής τους θα προσβληθούν από ανορεξία (στις 1000 γυναίκες δηλαδή οι 12 -22). Για τον ανδρικό πληθυσμό το ποσοστό ανέρχεται στο 0,3%.

Ψυχολογικά αίτια νευρικής ανορεξίας

Ο Bruch από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970 είχε επισημάνει το πρόβλημα της διαταραχής και επικεντρώθηκε κυρίως στη χαμηλή αυτοεκτίμηση και στην διαταραγμένη εικόνα του σώματος των πάσχοντων από ανορεξία, καθώς και στη σχέση μεταξύ των κοριτσιών και της μητέρας τους.

Έχουν παρατηρηθεί συγκεκριμένα μοτίβα οικογενειακής αλληλεπίδρασης σε άτομα με ανορεξία: άκαμπτοι γονείς, υπερπροστατευτικοί, υπερβολικά ελεγκτικοί, πολλές οικογενειακές ή συζυγικές συγκρούσεις, γενικότερα κακές σχέσεις με τους γονείς και στέρηση της παιδικής ηλικίας.

Οι μητέρες χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά εμπλεκόμενες και χωρίς σαφείς διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους ενώ οι πατέρες χαρακτηρίζονται συχνά ως απόμακροι και επιρρεπείς σε καταχρήσεις.

Άρα, είναι πιθανό η νευρική ανορεξία να εκδηλώνεται ως μία αντίδραση του παιδιού απέναντι στο οικογενειακό του περιβάλλον, στις διαμάχες τους, ως απόσπαση της προσοχής τους από έναν επερχόμενο χωρισμό λόγου χάρη ή ακόμη και για να κερδίσουν τα παιδιά τη προσοχή, τη στοργή και την αγάπη των γονέων τους.

Επιπλέον ατομικά χαρακτηριστικά ιδιοσυγκρασίας και προσωπικότητας των ατόμων με ανορεξία όπως τελειομανία, ιδεοψυχαναγκασμός, χαμηλή αυτοπεποίθηση βρέθηκε να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της διαταραχής.

Σωματικά συμπτώματα

• Ακραία απώλεια βάρους

• Πολύ λεπτή σιλουέτα

• Μη φυσιολογικές τιμές στις εξετάσεις αίματος

• Κούραση

• Αϋπνία

• Ζάλη ή λιποθυμία

• Μπλε χρωματισμός των δακτύλων

• Μαλλιά που λεπταίνουν, σπάνε ή πέφτουν

• Απώλεια εμμήνου ρύσεως

• Δυσκοιλιότητα

• Ξηρό ή κιτρινωπό δέρμα

• Δυσανεξία στο κρύο

• Ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό

• Χαμηλή αρτηριακή πίεση

• Αφυδάτωση

• Οστεοπόρωση

• Διόγκωση/πρήξιμο των χεριών ή των ποδιών

Συμπεριφορικά συμπτώματα

• Υπερβολικός περιορισμός της κατανάλωσης τροφής μέσω δίαιτας, ή νηστείας και υπερβολικής άσκησης

• Υπερφαγία και επακόλουθη πρόκληση εμετού που μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση καθαρτικών και κλύσματος

Νευρική ανορεξία: Άλλα συμπτώματα

• Ανεξήγητη ενασχόληση με τις τροφές και τις θερμίδες τους

• Άρνηση να φάει

• Άρνηση ότι πεινάει

• Φόβος ότι θα παχύνει

• Ψέματα σχετικά με το πόσο έχει φάει

• Καμία εναλλαγή στην ψυχική διάθεση (έλλειψη συναισθημάτων)

• Κοινωνική απόσυρση

• Ευερεθιστότητα

• Μειωμένο ενδιαφέρον για σεξ

• Καταθλιπτική διάθεση

• Σκέψεις αυτοκτονίας

Η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας

Η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας αφορά τρεις βασικούς τομείς: την αποκατάσταση του φυσιολογικού βάρους του ασθενούς, την αντιμετώπιση των ψυχολογικών διαταραχών που σχετίζονται με την ασθένεια και τη μείωση ή την εξαφάνιση συμπεριφορών ή σκέψεων που αρχικά οδήγησαν στην διαταραγμένη διατροφή του ατόμου.

Η ψυχοθεραπεία είναι ζωτικής σημασίας στην επιτυχή αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών και αποτελεί αναπόσπαστο μέλος της διεπιστημονικής ομάδας στη σωστή παροχή φροντίδας.

Η γνωστική συμπεριφοριακή θεραπεία έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη σε ασθενείς με νευρική ανορεξία, με την θεραπεία αποδοχής και αφοσίωσης να είναι ιδιαίτερα βοηθητική ακόμη και μετά τη παρακολούθηση ενός μόνο έτους. Οι ασθενείς που ακολουθούσαν αυτό το είδος θεραπείας σημείωσαν σημαντικές βελτιώσεις, κανένας δεν παλινδρόμησε ούτε έχασε βάρος. Ακόμη, η γνωστική θεραπεία αποκατάστασης αποδεικνύεται ιδιαίτερα ωφέλιμη.

Βιβλιογραφία:

Γονιδάκης Φ., Χαρίλα Ν. (2011). Διαταραχές πρόσληψης τροφής. Γνωσιακή – συμπεριφοριστική προσέγγιση. Αθήνα, εκδόσεις Πεδίο.

Eddy K.T., Tabri N., Thomas J.J., et al. (2017). Recovery from anorexia nervosa and bulimia nervosa at 22-Year Follow-Up. Journal of Clinical Psychiatry, 78 (2), 184-189.

Gendall K.A., & Bulik C. (2005). The Long Term Biological Consequences of Anorexia Nervosa, Current Nutrition & Food Science 1 (1), 87-96. Sullivan P.F. (2015). Mortality in anorexia nervosa. American Journal of Psychiatry, 152 (7), 1073– 1074.